คนไทยรับประทานข้าวเป็นอาหารหลักมาเนิ่นนานแล้ว จนคนไทยใช้คำว่า “กินข้าว” แทน “กินอาหาร” และเรียกอาหารที่รับประทานร่วมกับข้าวว่า “กับข้าว” นอกจากนี้ข้าวยังใช้เป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ในพิธีกรรมต่างๆ คนไทยนิยมอวยพรด้วยการโปรยข้าวตอกดอกไม้เพื่อความเป็นสิริมงคล ในงานบุญประเพณีต่างๆ จะต้องมีขนมที่ทำจากข้าวที่เรียกรวมๆ กันว่า “ขนมข้าวต้ม” ซึ่งเป็นสิ่งที่จะขาดเสียไม่ได้
ข้าวจัดเป็นอาหารหลักของคนเกือบทุกชาติทุกภาษาในทวีปเอเชีย ในประเทศไทยเราจัดข้าวอยู่ในอาหารหลักหมู่ที่ 2 ให้สารอาหารคาร์โบไฮเดรต นอกจากนี้ยังมีพวกวิตามินและแร่ธาตุ เป็นแหล่งที่ให้พลังงานและความอบอุ่น จะเห็นได้ว่าคนไทยส่วนใหญ่ยังคงบริโภคข้าวอยู่จนทุกวันนี้ นอกจากจะนำมาหุงเป็นข้าวสวย บริโภคร่วมกับอาหารคาวต่างๆ แล้วยังนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์แปรรูปต่างๆ ได้อีก เช่น เส้นก๋วยเตี๋ยว เส้นหมี่ และขนมจีน เป็นต้น ส่วนของหวานหรือขนมนั้นอาจนำข้าวมาใช้ทั้งเมล็ดหรือนำมาแปรสภาพเป็นแป้งก่อนที่จะนำมาทำขนมต่างๆ
ข้าวที่นำมาใช้ทำขนมมีทั้งข้าวเหนียวและข้าวเจ้า ทั้งในรูปของเมล็ดและแป้ง ได้หลายรูปแบบ เช่น เมล็ดข้าวที่ยังไม่แก่จัด นำไปคั่วให้สุกแล้วตำ ก็จะได้ “ข้าวเม่า”ที่สามารถนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารได้อีกหลายอย่าง เช่น ข้าวเม่าคลุก กระยาสารท ข้าวเม่าหมี่ เป็นต้น ส่วนขนมที่ทำจากข้าวเหนียวทั้งเมล็ดจะมีข้าวต้มมัด นางเล็ด ข้าวเหนียวมูน ข้าวหลาม เป็นต้น หรืออาหารว่างที่ทำจากเมล็ดข้าว เช่น ข้าวตัง เป็นต้น และเมื่อนำเมล็ดข้าวไปโม่เป็นแป้งก็สามารถทำเป็นขนมและอาหารว่างต่างๆ ได้มากมายเพิ่มขึ้นอีก
