โครงการอนุชนชาวนาไทย : ความอยู่รอดของข้าวไทย
ปัจจุบันชาวนาไทยอยู่ในวัยสูงอายุเป็นส่วนใหญ่คือมีอายุเฉลี่ยประมาณ 57 ปีส่วนมากมีการศึกษาแค่ระดับปฐม อีกทั้งชาวนาส่วนใหญ่มีทัศนคติว่าอาชีพชาวนาเป็นอาชีพที่ลำบากและชาวนามีฐานะยากจน จึงไม่ปรารถนาให้ลูกหลานมาเป็นชาวนาเหมือนตน
มูลนิธิข้าวไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ตระหนักถึงความสำคัญของอาชีพชาวนาไทย และเล็งเห็นถึงปัญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคตเพราะชาวนาขาดเสถียรภาพด้านเศรษฐกิจและสังคม ทำให้อาชีพการทำนาขาดความยั่งยืน โดยมีความโน้มเอียงอย่างเห็นได้ชัดว่า ลูกหลานชาวนามักจะหันไปประกอบอาชีพอื่นแทนการทำนาตามพ่อแม่ จำนวนชาวนาไทยจึงได้ลดลงมาเป็นลำดับ ซึ่งอาจจะถึงระดับหนึ่งที่ประเทศไทยไม่สามารถผลิตข้าวได้มากพอที่จะมีข้าวเหลือเพื่อส่งออก หรืออาจถึงขั้นวิกฤตที่ไม่สามารถผลิตข้าวได้เพียงพอสำหรับการบริโภคในประเทศด้วยซ้ำ
มูลนิธิฯ จึงได้จัดโครงการ “อนุชนชาวนาไทย : ความอยู่รอดของข้าวไทย” ขึ้นในปี 2548 โดยมุ่งที่จะสนับสนุนส่งเสริมให้ลูกหลานชาวนามองเห็นอนาคตที่ดีของการทำนาและกิจกรรมต่อเนื่องเรื่องข้าว เปิดโอกาสให้อนุชนได้รับประสบการณ์และเรียนรู้ในเรื่องงานวิจัยและการพัฒนาข้าว รวมทั้งเทคโนโลยีใหม่ๆ โดยเฉพาะเทคโนโลยีเพื่อการผลิตข้าวทั้งที่มีอยู่ในปัจจุบันและที่จะถูกพัฒนาขึ้นในอนาคต ไม่ว่าจะเกี่ยวกับการผลิต การแปรรูป การพัฒนาผลิตภัณฑ์ หรือการค้าข้าว อันจะเป็นผลให้เยาวชนลูกหลานชาวนาเหล่านี้มองเห็นแนวทางการพัฒนาอาชีพทำนาและภาคการผลิตข้าวให้มีความเข้มแข็งขึ้น และเกิดความประทับใจและมั่นใจมากขึ้นว่าอนาคตของอาชีพการทำนาจะไม่มืดมนเหมือนอย่างที่คนไทยส่วนใหญ่กังวลอยู่ ทำให้เกิดมีชาวนารุ่นใหม่ที่มีความรู้ความสามารถที่จะปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์เศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วได้ทันท่วงที
กิจกรรมหลักของโครงการอนุชนชาวนาไทย : ความอยู่รอดของข้าวไทย คือการคัดเลือกอนุชนลูกหลานชาวนาทั่วประเทศเพื่อส่งเข้า “ค่ายข้าว” ซึ่งจัดขึ้นประมาณ 7 – 10 วันในแต่ละภาคของประเทศเป็นประจำทุกปี เพื่อปลูกจิตสํานึกและบ่มเพาะแนวคิดให้เยาวชนลูกหลานชาวนาตระหนักถึงความสําคัญของข้าวต่อวัฒนธรรมและวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทย และต่อเศรษฐกิจของประเทศ สนับสนุนและส่งเสริมให้เยาวชนเรียนรู้เทคโนโลยีและการจัดการการทำนาที่ทันสมัยเพื่อช่วยสร้างภาพลักษณ์และปรับปรุงสถานการณ์ข้าวและวิถีชีวิตของชาวนาไทยในยุคใหม่ให้ดีขึ้น
วัตถุประสงค์
เพื่อปลูกจิตสำนึกและบ่มเพาะแนวคิดแก่เยาวชนลูกหลานชาวนาให้ตระหนักถึงความสำคัญของข้าวต่อวัฒนธรรม สังคมไทย และเศรษฐกิจของประเทศ
เพื่อสนับสนุน และส่งเสริมให้เยาวชนเรียนรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยีข้าวที่ทันสมัย อันจะเป็นการช่วยกระตุ้นให้เกิดชาวนารุ่นใหม่ที่มีศักยภาพสูง ทำให้เกิดภาพลักษณ์ของข้าวไทยและวิถีชีวิตของชาวนาไทยยุคใหม่ที่ดีขึ้น
เพื่อจรรโลงอาชีพชาวนาไทยให้ดำรงอยู่อย่างมีศักดิ์ศรีและยั่งยืน
